A vitamini ve dopamin, vücuttaki birçok önemli süreci etkileyen iki farklı bileşendir. A vitamini, retinol gibi formlarda bulunabilen yağda çözünen bir vitamin olup, görme, bağışıklık sistemi, üreme, kemik gelişimi ve diğer organların sağlıklı çalışması için gereklidir.

Son yıllarda yapılan araştırmalar, A vitamini eksikliğinin dopamin reseptörlerinde anormalliklere neden olabileceğini göstermektedir. Bunun sonucunda dopaminin normal işlevi bozulabilir ve birçok zihinsel ve nörolojik hastalığın gelişimine katkıda bulunabilir. Örneğin, Parkinson hastalığı gibi dopamin eksikliği ile ilişkili bir durumda, A vitamini takviyesi dopamin üretimini artırarak hastalığın semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olabilir.

Bununla birlikte, aşırı miktarda A vitamini tüketimi de dopamin reseptörlerinde olumsuz etkilere neden olabilir. Aşırı A vitamini tüketimi, dopamin üretimini baskılayarak zihinsel ve nörolojik sorunlara neden olabilir.

A vitamini doğada iki farklı şekilde bulunmaktadır. Bir çeşidi hayvansal kaynaklarda bulunmakta olup, retinoidler olarak adlandırılır. Diğer çeşidi bitkisel kaynaklarda bulunup karotenoidler olarak adlandırılır. Bitkisel kaynaklarda alınan karotenoidler vücut tarafından retinoidlere dönüştürülebilmektedir. Ancak alkol kullanımı, sindirim problemleri ve genetik nedenlerden bu fonksiyon sekteye uğrayabilmektedir. Bu yüzden her iki çeşit A vitaminin alınması vücut için büyük önem taşır. Gelişmiş ülkelerde A vitamini eksikliği nadir görülmektedir.

Eksikliğinde gece körlüğü, gece görüşün azalması, göz kuruluğu, göz iltihabı, ishal ve cilt sorunları görülmektedir.

A vitamini bazı bilinen etkileri:

A Vitamini ve Akne, Sedef Benzeri Cilt Hastalıkları: Cilt hastalıklarında kullanılan haplar ve kremlerin içeriğinde A vitamini bulunmaktadır. Bunlardan en bilineni izotretinoin içeren Roaccutane adlı ilaçtır. Bu ilaçlar ciddi yan etkilere neden olabilir, dikkatli kullanılması gerekir.

A Vitamini ve Göz Bozuklukları: Yeterli miktarda A vitamini alımı sağlıklı gözler için gereklidir. Yapılan araştırmalar yüksek düzeyde A vitamine sahip kişilerde katarakt ve makula dejenerasyonu riskinin daha az olduğunu göstermiştir.

A Vitamini ve Kızamık: A vitamini eksikliği olan kişilerde kızamık ve benzeri bulaşıcı hastalıklara yakalanma riskinin daha fazla olduğu bilinmektedir.

A Vitamini ve Kanser: Yeterli miktarda A vitamini alımının kanseri önlemede ve bu hastalıklardan dolayı ölme şansını düşürmeye yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Ancak yüksek dozda A vitamini kullanımı tersi şekilde kanser riskini artırabilmektedir.

A vitamini hangi besinlerde bulunur?

Karaciğer, sığır eti, süt ve süt ürünleri, yumurta sarısı, balık yağı veya yağlı balıklar retinoid içeren hayvansal gıdalardır.

Patates, havuç, ıspanak, kabak, kavun, kayısı, şeftali, mango, marul, maydanoz, dolmalık biber, domates, kırmızı biber, pırasa, greyfurt, bezelye ve yeşil yapraklı sebzeler önemli miktarda beta-karoten içermektedir.

Günlük A Vitamini ihtiyacı ne kadardır?

• Bebekler 0-6 ay: 400 mcg / 1,333 IU 
• Bebekler 7-12 ay: 500 mcg / 1,666 IU 
• Çocuklar 1-3 yaş: 300 mcg / 1000 IU 
• Çocuklar 4-8 yaş: 400 mcg / 1,333 IU 
• Çocuklar 9-13 yaş: 600 mcg / 2000 IU
• Erkekler 14 yaş ve üzeri: 900 mcg / 3,000 IU 
• Kadınlar 14 yaş ve üzeri: 700 mcg / 2,333 IU
• Emziren kadınlar 19 yaş ve üzeri: 1,300 mcg / 4333 IU

A Vitamini Fazlalığı ve Zararları: Aşırı miktarda A vitamini alımında baş ağrısı, ciltte tahriş, eklem ve kemiklerde ağrı, saç dökülmesi, karaciğer bozuklukları ve dudaklarda çatlama görülmektedir. Hamileyken fazla A vitamini alımı ise doğum kusurlarına neden olabilmektedir.

* GD = Günlük Değer. Günlük ihtiyaç 5.000 IU / 1500 mcg olarak alınmıştır.

                                                                     IU                                              GD%

Haşlanmış Patates (1 Adet)                      28058                                            561

Sığır Karaciğeri(100gr)                              22175                                            444

Haşlanmış Ispanak (½ bardak)                 11458                                            229

Havuç (½ bardak)                                       9189                                            184

Kabak (½ bardak)                                       3743                                            249

Kavun (½ bardak)                                       2706                                            54

Kırmızı Biber (½ bardak)                             2332                                            47

Mango(1 Adet)                                            2240                                            45

Haşlanmış Börülce (1 bardak)                     1305                                            26

Haşlanmış Brokoli (½ bardak)                     1261                                            25

Dondurma (1 bardak)                                  1014                                            20

Yarım Yağlı Peynir (1 bardak)                        945                                            19

Domates suyu (¾ bardak)                            821                                            16

Fırında Fasulye (1 bardak)                             274                                            5

Yumurta (1 Adet)                                          260                                            5

Somon (100gr)                                              176                                            4

Yoğurt (1 bardak)                                          116                                            2

Fıstık (30gr)                                                     73                                            1

Ton Balığı (30gr)                                              65                                            1